Taahhüt Sektöründe Kullanılan Teminat Mektubu Türleri

Giriş

Bu yazımızda “Taahhüt Sektöründe Kullanılan Teminat Mektubu (T/M) Türleri”nden bahsedeceğiz.

Bu yazı neleri içeriyor?

• Teminat mektuplarının sadece taahhüt sektörü ile ilişkili olanları, kullanım amacına göre sınıflandırılmıştır. (Rizikonun niteliğine, ödeme talebinin şekline, sürelerine göre sınıflandırılma yapılmamıştır.)

• Teminat mektubunun tanımı nedir? Likit midir? Nakit midir? Teminat mıdır? Kredi midir?” konularına girilmemiştir.

• Konuya olabildiğince basit yaklaşılmaya çalışılmış, inşaat sektöründe çalışan kişilerin bu konu hakkında temel bilgi sahibi olması amaçlanmıştır.

Teminat Mektubu Tarafları Kimdir?

Dil birliğini sağlamak açısından teminat mektuplarındaki tarafları bir gözden geçirelim ve taahhüt sektöründeki karşılıklarını yazalım.

Bankadan teminat mektubu alabilmek için öncelikle en az üç tarafın olması gerekir. Bunlar garanti veren Banka, garantiyi alan Muhatap ve eylemi garanti eden tüzel kişi Lehtar’dır. Muhatap ile Lehtar arasında bir sözleşme (taahhüt) imzalanmış veya alınan mektup ile imzalanacak olması gerekir.

Taraflar	Bankacılık Terimi	Taahhüt Sektörü Karşılığı
1. Garanti veren	Banka	Mektup veren banka
2. Garantiyi alan	Muhatap	İşveren (İdare, Müşteri)
3. Eylemi garanti eden tüzel kişi	Lehtar	Yüklenici
4. Kontragan	Garantör

Eğer Lehtar’ın (Yüklenici) söz konusu bankada yeterli kredi limiti yoksa kendisine teminat ve/veya kefil olarak kredi tahsis eden bir tüzel veya gerçek kişi de bir taraf olabilir. Buna Kontragan (Kontrgaranti) veya Garantör (Garanti veren) denir. Yurtdışında işler yapan taahhüt firmalarının, sözleşme gereği yerel bankadan mektup almaları istendiğinde, 4. taraf Garantör’ün olması söz konusu olur.

Taahhüt Sektöründe Teminat Mektuplarının (T/M) Kullanım Amacına Göre Türleri

Taahhüt Sektöründe teminat mektuplarını kullanım amaçlarına (konusuna) göre 3 ana başlıkta toplayabiliriz.

1. Geçici Teminat Mektupları (Bid Bond)

2. Kesin Teminat Mektupları (Performance Bond)

3. Avans Teminat Mektupları (Advance Payment Bond)

1. Geçici Teminat Mektupları (Bid Bond)

İhalelerde katılım şartı olarak, isteklilerden (ihaleye katılan firmalar) geçici teminat talep edilir. Çoğu zaman Yükleniciler geçici teminat olarak, kesin teminat mektupları verirler. İdareye hitaben verilen ve ihalenin, istekli üzerinde bırakılması sonrasında, sözleşmeyi imzalamaması veya Kesin T/M’sini vermemesi durumunda doğacak zararı karşılamak amacıyla alınan teminatlardır.

 Örnek bir Geçici Teminat mektubu

İhale konusu olan işin, ihale veya tahmini teklif bedeli üzerinden ihale şartnamesinde belirtilen oranda düzenlenir.

Örnek: Kamu İhale Kurumu, İdari Şartname;

“…

Madde 26- Geçici teminat

26.1. İstekliler, teklif ettikleri bedelin %3'ünden az olmamak üzere kendi belirleyecekleri tutarda geçici teminat vereceklerdir. Teklif edilen bedelin %3'ünden az oranda geçici teminat veren isteklinin teklifi değerlendirme dışı bırakılır.

26.2. İsteklinin ortak girişim olması halinde, toplam geçici teminat miktarı ortaklık oranına veya işin uzmanlık gerektiren kısımlarına verilen tekliflere bakılmaksızın ortaklardan biri veya birkaçı tarafından karşılanabilir.

26.3. Geçici teminat olarak sunulan teminat mektuplarında geçerlilik tarihi belirtilmelidir. Bu tarih, …/… /…… tarihinden önce olmamak üzere istekli tarafından belirlenir.

26.4. Kabul edilebilir bir geçici teminat ile birlikte verilmeyen teklifler, İdare tarafından istenilen katılma şartlarının sağlanamadığı gerekçesi ile değerlendirme dışı bırakılacaktır.

…”

Geçici teminat mektupları, Kesin (Performans) teminat mektuplarının İşveren’e verilmesinden sonra yada ihale şartnamesinde belirtilen süre sonunda Banka riskinden çıkmaktadır.

Örnek: Kamu İhale Kurumu, İdari Şartname;

“…

Madde 29- Geçici teminatın iadesi

29.1. İhale üzerinde bırakılan istekli ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekliye ait teminat mektupları ihaleden sonra Saymanlık ya da Muhasebe Müdürlüklerine teslim edilir. Diğer isteklilere ait teminatlar ise hemen iade edilir.

29.2. İhale üzerinde bırakılan isteklinin geçici teminatı, gerekli kesin teminatın verilip sözleşmeyi imzalaması halinde iade edilir.

29.3. İhale üzerinde bırakılan istekli ile sözleşme imzalanması halinde, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibine ait teminat, sözleşme imzalandıktan hemen sonra iade edilir.

…”

2. Kesin Teminat Mektupları (Performance Bond)

Taahhüdün, sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesini garanti altına almak amacıyla, işveren tarafından kesin teminat istenir. Sözleşmenin geçerlilik kazanması için kesin teminat verilmesi gerekliliği çoğu sözleşmede yazar, aksi taktirde sözleşme feshedilir.

 Örnek bir Kesin Teminat mektubu

İhale bedeli üzerinden İhale şartnamesinde belirtilen oranda düzenlenir. Genelde, Yükleniciler kesin teminat olarak bankalardan kesin teminat mektubu alırlar.

Örnek: Kamu İhale Kurumu, İdari Şartname;

"…

Madde 40 - Kesin teminat

40.1. İhale üzerinde bırakılan istekliden sözleşme imzalanmadan önce, ihale bedelinin % 6'sı oranında kesin teminat alınır.

…"

Örnek: Kamu İhale Kurumu, Sözleşme Tasarısı;

"…

Madde 10-Teminata ilişkin hükümler

10.1. Kesin teminat

10.1.2. Teminatın, teminat mektubu şeklinde verilmesi halinde; kesin teminat mektubunun süresi ../../.... tarihine kadardır. Kanunda veya sözleşmede belirtilen haller ile cezalı çalışma nedeniyle kesin kabulün gecikeceğinin anlaşılması durumunda teminat mektubunun süresi de işteki gecikmeyi karşılayacak şekilde uzatılır.

…"

Sözleşme şartlarına göre değişmekle birlikte, genel olarak teslim tarihine garanti süresi eklendikten sonra çıkan tarihte iade edilirler. Kimi zaman bu süre, projedeki gecikmeleri de kapsaması için birkaç ay toleranslı istenir.

Örnek: Örnek: Kamu İhale Kurumu, İdari Şartname;

"…

Diğer Hususlar

Kesin teminat mektubu süresi, teslim süresine garanti süresinin eklenmesi suretiyle bulunacak süreden 6 ay daha fazla süreli olacaktır.

…"

Fiyat farkı öngörülmesi durumunda, artış tutarı için kesin teminat talep edilebilir.

Örnek: Kamu İhale Kurumu, Sözleşme Tasarısı;

"…

10.2.1. Fiyat farkı hesaplanmasının öngörülmesi halinde, fiyat farkı olarak ödenecek bedelin ve/veya iş artışı olması halinde bu artış tutarının % 6'sı oranında teminat olarak kabul edilen değerler üzerinden ek kesin teminat alınır. Fiyat farkı olarak ödenecek bedel üzerinden hesaplanan ek kesin teminat hakedişlerden kesinti yapılmak suretiyle de karşılanabilir.

…"

Genel uygulama, kesin teminatın kesin kabul ile iadesidir. Farklı uygulamalar da vardır. Geçici kabulde yarısının, kesin kabulde de kalanın ödenmesi Kamu İhale Kurumu’nun genel uygulamasıdır.

"…

10.4.1. Taahhüdün, sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesinden ve varsa işe ait eksik ve kusurların giderilerek geçici kabul tutanağının onaylanmasından ve Yüklenicinin bu işten dolayı İdareye herhangi bir borcunun olmadığı tespit edildikten sonra, alınmış olan kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların yarısı; kesin kabul tutanağının onaylanmasından sonra ise kalanı, Sosyal Güvenlik Kurumundan ilişiksiz belgesi getirilmesinden sonra, Yükleniciye iade edilir.

…"

Sözleşmelerde işveren, ufak kusur ve hataların hızlı bir şekilde telafi edilebilmesi için elinde bir koz tutmak ister. Bu nedenle yüklenicinin hakedişlerinden ihtiyat kesintisi (retention money) adı altında kesintiler yapar. Kimi zaman İşveren bu kesinti karşılığında verilecek banka teminat mektubu kabul edebilir. Bu amaçla kullanılan kesin teminat mektuplarına da ihtiyat kesintisi teminat mektubu (Retention Bond) denir.

Parasal tutarı büyük ekipman, malzeme alımları içeren sözleşmelerde, yüklenicinin nakit akışını artıda tutmak için, işveren bu alımlar için ihzarat ödemesi yapabilir. Sahaya nakledilen ekipman ve malzemenin tutarı yükleniciye ödenir. İşveren kendisini güvene almak için, bu ödemesini kesin teminat mektubu karşılığında yapma yoluna gidebilir. Bu amaçla kullanılan kesin teminat mektuplarına da ihzarat kesintisi teminat mektubu (Pre-payment Bond) denir.

3. Avans Mektupları (Advance Payment Bond)

İşveren işin başında, malzeme alımları ve mobilizasyon için Yükleniciye sözleşme şartlarına göre belirlenen oranda avans (ön ödeme) verebilir. İşveren bu ödemesini bir teminat ile garanti altına almak ister. Avans tutarını teminat altına almak için alınan mektuplara avans teminat mektubu denir.

Söz konusu imalat ya da montaj gerçekleştikçe hakediş tutarı üzerinden sözleşme şartlarında belirtilen oranda avans kesintileri yapılarak avansın İşveren’e geri ödenmesi sağlanır.

Avans T/M, hakedişlerden yapılan kesintiler tutarında, parçalar halinde İşveren tarafından serbest bırakılarak, Bankaya iade edilir.

Sadece bir kişinin bile, aklındaki ufak bir soruyu, bu yazıyı okuyarak cevaplaması, benim amacıma ulaştığımı gösterir. Yazının faydalı olması dileğiyle.

Sağlıcakla kalın.