“Akreditif” dilimize Fransızca “accréditif” sözcüğünden geçmiştir. Anlamı “güven yazısı”, “kredi mektubu”dur. Kelimenin İngilizcesinden bu anlam kolaylıkla çıkarabilir “Letter of Guaranty”.
Akreditif bir gayri nakit kredidir ve bir çeşit garanti mektubudur. Teminat mektupları ile hukuki açıdan aynı belgelerdir. Farkı, genellikle yurtdışı malzeme alımı işlerinde kullanılmalarından dolayı yabancı para birimi üzerinden hazırlanmalarıdır.
Akreditif, iki ayrı ülkede birbirini tanımayan, mali durumunu bilmeyen iki ayrı firmanın malzeme alış verişinde kolaylık sağlar. Firmalar kendi aralarında yapmış oldukları malzeme alım sözleşmesinin koşullarına uyulmaması durumunda zarar görmelerini engellemek isterler.
Dil birliğini sağlamak açısından akreditifin taraflarını ve taahhüt sektöründeki karşılıklarını yazalım.
Taraflar Taahhüt Sektörü Karşılığı
Amir İthalatçı Firma
Amir Banka İthalatçı Firmaya Akreditif Açan Banka
Muhabir Banka Tedarikçi Firmanın Bankası
Lehtar Tedarikçi Firma
Firmalar karşılıklı olarak birbirlerini tanımadıkları için, gerek malzemenin istenilen miktar, kalite ve sürede temini, gerekse ödemenin zamanında yapılması gibi konularda kendilerine güvene almak isterler. Bu malzeme temini sürecinde çalışılan amir ve muhabir bankalar ise tüm işlemlerin uygunluğunu belgeler üzerinden takip ve kontrol eder.
Süreç şu şekilde işler; ithalatçı ve tedarikçi firma satış sözleşmesi yaparlar. Ya tedarikçi malzemelerinin ithalatçıya ulaşmasından sonra yapılacak olan ödemesini garanti altına almak için, ya da ithalatçı ödemesini yaptığı miktar, kalite ve sürede malı temin ettiğini garanti altına almak akreditif talebinde bulunur. İthalatçı kendi bankasına (amir banka) tedarikçi lehine akreditif açması için talimat verir. Amir banka ithalatçıya daha önce bir akreditif limiti tanımlamış ise akreditif açar, bu limiti tanımlamamış ise ithalatçının kredibilitesini ölçer ve uygun bulursa, akreditif tutarı kadar gayri nakdi krediyi açar. Amir banka, tedarikçinin ülkesindeki bankaya (muhabir banka) bu kredi limitinin tanımlandığını gönderdiği küşat mektubu (açılış mektubu) ile bildirir. Akreditifin tanımlandığını muhabir banka da tedarikçiye haber verir. Tedarikçi sözleşme ve akreditif koşullarına göre malı yükler ve mallara ilişkin vesaiki muhabir bankaya verir. Muhabir banka bu vesaiki karşılığında tedarikçiye ödemesini yapar ve vesaiki amir bankaya gönderir. Akreditif koşullarına uygun vesaike göre, amir banka, muhabir bankaya ödeme yapar. Amir banka da sözleşme konusu malın bedelini ithalatçıdan tahsil eder ve vesaiki ithalatçıya verir. Vesaiki alan ithalatçı malları gümrükten çeker. Eğer akreditifin belli bir vade üzerinden ödenmesi kararlaştırılmışsa, ödemeler akreditifin vadeleri geldiğinde gerçekleşir. Akreditif vadeleri de “Yükleme + 120 gün” v.b. şekilde tanımlanır. Akreditif vadesinin yükleme de başlayacağı ve 120 günde tamamlanacağı anlamına gelir. Ödemeler genellikle aylık olarak anapara + faiz şeklinde yapılır.
Yüzeysel olarak akreditifi tanımladık ve işleyiş sürecini özetledik. Bir sonraki yazıda görüşmek dileğiyle.
