Mobil Vinçler için Yük Tabloları

Şantiyelerde kullanacağımız vinçlerin hangi koşullarda ne kadar yük kaldırabileceğini öğrenmek için o vince ait yük tablolarına ihtiyacımız var. Bu tabloları nasıl okuyacağımızı öğrenelim.

Aşağıda Grove, Liebherr ve Terex firmalarına ait 3 farklı vincin kullanma kılavuzları mevcut. Bu kılavuzlar hakkında bilmemiz gereken ilk konu yük tablolarında kullanılan sembollerin anlamlarıdır. İncelediğiniz tablo sadece ve sadece o sembollerdeki koşullar için geçerlidir. Grove vince ait kılavuzun 3. ve 19.sayfalarında, Liebherr vince ait kılavuzun 25.sayfasında ve Terex vince ait kılavuzun 3.sayfasında bu sembolleri ve anlamlarını bulabilirsiniz.

Şimdi Grove vince ait bir yük tablosunu inceleyelim. 13.sayfadan başlayalım. Sayfadaki ilk tablonun üzerinde 4 farklı sembol var. Sembollerin anlamlarına bakarsanız ilk sembol Boom(bom), ikinci sembol Outrigger(vinc ayağı), üçüncü sembol Working Range(Çalışma aralığı) ve dördüncü sembol Counterweight(balans ağırlığı) için kullanılmış. Yani bu tablo bom uzunluğu 8.8-29.0 metre arasındayken, ayaklar tam açıkken, 360 derece aralıkta ve 3810 kg balans ağırlığı olduğunda geçerli. İlerleyen sayfalarda ayaklar yarım açıkken veya kapalıyken ve farklı balans ağırlıkları takılıyken geçerli yük tablolarını bulabilirsiniz.

Peki bu tabloyu nasıl okuyacağız? Tablonun sol üst köşesindeki sembol Radius(yarıçap) için. Tablonun hemen üstündeki sembol ise yine bom için. Yarıçap vincin merkezinden kancaya kadar olan mesafe. Dikkat ederseniz tablodaki en yüksek kapasite sol en üstteki 30 ton. (Vincin özelliklerinin yazılı olduğu ilk sayfada zaten 30 ton olduğu belirtilmiş.) 30.000 ton kaldırabileceğimiz bom uzunluğunu bulmak için tablonun ilk satırındaki rakamlara bakmalıyız, yani 8.8 metre. Bu konumdaki yarıçap için ise ilk kolondaki rakamlara bakmalıyız, yani 2.5 metre.

Tabloyu incelemeye devam edelim. Bom uzunluğumuzu değiştirmeden,(8.8 metre) yarıçapı değiştirirsek ne olacak? Bunun için 8.8 metre yazan kolondan aşağıya doğru inmeliyiz. Örneğin yarıçapı iki katına, yani 5 metreye, çıkartırsak bu koşulda en fazla 17.875 ton yük kaldırabilirsiniz. Yarıçap arttıkça kaldırma kapasitesi düşüyor, beklenen bir sonuç.

Şimdi 13.sayfaya bakalım. İlk tablodakine göre tek farklı koşul ayakların yarım açık olması. Bu durumda kaldırılabilecek maksimum yük, tablonun sol en üst köşesi, 30 tondan 27 tona düşüyor.

Grove

Liebherr vincin 5.sayfasına ilk tabloya bakalım. Yani bu tablo bom uzunluğu 11.5-60.0 metre arasındayken, ayaklar tam açıkken, 360 derece aralıkta ve 7600 kg balans ağırlığı olduğunda geçerli. Şimdi elimizde 5 ton bir yük olduğunu ve bu yükü kaldırıp 25 metre yarıçapa koyup koyamıyacağımıza bakalım. (İnşaatlarda genelde vinçler için bu durumdaki gibi yarıçapı arttıran fiziksel engeller olur, sabit yapılar, çalışan başka ekipler, vinç çalışmasına uygun olmayan zeminler gibi.) Tabloda 25 metre olmadığı için güvenli yönde kalmak adına yarıçağı 26 metre olan satıra bakmalıyız. Gördüğünüz gibi bu koşullarda vinç 1.2-3.5 ton aralığında yük kaldırabiliyor. Yani bu vinç bu koşullarda işimizi görmüyor.

4.sayfadaki ikinci tabloya bakarsanız 26 metre yarıçapta 3.5-5.7 ton aralığında yük kaldırmak mümkün. Yani bu işi yapmamız için 7600 kg olan balans ağırlığını 17200 kg olarak değiştirmeliyiz. Bunu yapsak bile bom uzunluğu 30.1-47.5 metre aralığındayken yapabiliriz. Bom uzunluğu 48.7-60.0 metre aralığındayken bu yükü kaldırmamız bu koşullarda bile mümkün değil.

LIEBHERR

Şu ana kadar sadece belirli koşullarda belirli bir yükü kaldırıp kaldıramayacağımızı kontrol ettik. Peki bu yükü belirli bir yüksekliğe koyup koyamayacağımız nasıl kontrol ederiz? Bunu öğrenmek için Terex vincin 8.sayfasını açalım ve bom uzunluğu 15.24 metre iken 9 metre yarıçaptaki bir yükü en fazla hangi yüksekliğe koyabiliriz öğrenelim. Bunun için yatay eksendeki 9 metreye ait çizgiyi 15.24 metre yarıçapında çizilmiş daire ile kesiştirmeliyiz. Bu kesişimin değeri(yaklaşık 13.5 metre) kanca bloğunun üst yüksekliğini verecek. Bu sebeple bulduğumuz değerden grafiğin üstünde bulunan 1.6 metreyi çıkarmalıyız. (13.5-1.6=11.9 metre) Şimdi kanca altı yüksekliğini bulmuş olduk. Bu yükü kaldırmak için sapan, aparat vb. kullanıyorsak onların da yüksekliğini ve kaldıracağımız cismin yüksekliğini bulduğumuz son değerden düşmemiz gerekir. (1 metre aparat ve 2 metrelik yük olduğunu varsayalım.) Yani bom uzunluğu 15.24 metre iken 9 metre yarıçapta tır üzerinde bulunan bir yükü en fazla 11.9-1-2=8.9 metre yüksekliğe koyabiliriz.

TEREX

Buraya koyduğumuz tüm örneklerde tablolar 360 derece için geçerliydi. Peki bu ne demek? Bazı vinçlerin zayıf yönleri olabiliyor. Belirli bir kapasitede yük kaldırabilmesi için bomun vince paralel olması gerekiyor. Bu durumda tabloda çalışma aralığı sembolü olarak 360 derece sembolünden farklı bir sembol görecektik. Yani kısıtlı açıda çalışabiliyorsunuz. Bu açının vinci yöneten bilgisayarın yazılımından ayarlanması mümkün.

Yine aynı şekilde bazı vinçlerde yük havadayken düşük hızlarda yatay taşımaya izin veriliyor. Bu durumda da bomun vince paralelken kitlenmesi gerekebiliyor. Vincin yazılımı bomun kitlenmesini de sağlıyor.

Son bir not. Bu örneklerde sürekli vincin kapasitesini ve imkanlarını kontrol ettik. Unutulmaması gereken vincin donamının da kaldırılması düşünülen yüke uygun olması gerekiyor. Halat kanca bloğunda ne kadar tur atarsa kaldırma kapasitesi o kadar fazla, ama kaldırma hızı da o kadar düşük oluyor. Bazı projelerde çalışılan yükler az olduğundan vincin çalışmasını hızlandırmak için o yüke uygun donam konfigurasyonu seçiliyor, yani başka bir şantiyeye giderse o konfigurasyonun değiştirilmesi gerekir.